مدل های کسب و کار چگونه کار می کنند؟ تعاریف «مدل کسب و کار» متنوع هستند، ولی بیشتر مردم با این تعریف موافقند که این عبارت بیانگر این است که یک شرکت چگونه ارزش آفرینی و کسب ارزش میکند. ویژگیهای مدل کسب و کار، ارزش پیشنهادی مشتری و مکانیزم قیمت گذاری را مشخص میکند، همچنین بیان میکند که شرکت چگونه خودش و کسی که برای تولید ارزش با او همکاری میکند را سازماندهی میکند و مشخص میکند که زنجیره تأمین خود را چگونه سامان میدهد. به طور کلی، مدل کسب و کار سیستمی است که اجزای مختلف آن معمولا به روشهای پیچیدهای با هم در تعامل هستند تا شرکت به موفقیت برسد.
اغلب با گذشت زمان در هر صنعتی یک مدل کسب و کار غالب پدیدار میشود. در نبود انحرافات و اغتشاشات بازار، این مدل موثرترین روش برای تخصیص و ساماندهی منابع را نشان میدهد. بیشتر تلاشها برای معرفی یک مدل کسب و کار جدید با شکست مواجه میشوند، اما هر چند وقت یکبار یک مدل، موفق به براندازی مدل غالب میشود که این اتفاق معمولاً با بهرهگیری از یک فناوری جدید بهوقوع میپیوندد. اگر شرکتهای تازه وارد، مدل را برای کنار زدن شرکتهای قدیمی بهکار بگیرند یا رقبا نیزآن مدل را اتخاذ کنند، آن وقت این صنعت متحول شده است.
شرکت ایر بی اند بی (Airbnb) را در نظر بگیرید که صنعت هتلداری را کاملا متحول و دگرگون کرد. مدل های کسب و کار آن چگونه کار می کنند؟ این شرکت که در سال ۲۰۰۸ بنیان گذاری شده، رشد خارقالعادهای را تجربه کرده است؛ این شرکت اکنون بیش از InterContinental Hotels و Hilton Worldwide اتاق دارد. در هنگام نوشتن این مطلب، Airbnb به میزان 19.5 درصد از اتاقهای هتل عرضه شده در نیویورک را تأمین میکند و در ۱۹۲ کشور فعالیت دارد، که در این کشورها تأمین ۵.۴ درصد از اتاقهای هتل را بر عهده دارد (در سال ۲۰۱۵ این رقم 3.6 درصد بوده است).
بنیان گذاران Airbnb پی بردند که فناوری پلتفرم (Platform)، طراحی یک مدل کسب و کار کاملاً جدید را امکانپذیر کرده است که جنبههای اقتصادی کسب و کار سنتی هتلداری را به چالش میکشد. Airbnb بر خلاف هتلهای زنجیرهای متعارف، صاحب هیچ ملکی نیست و ملکی را مدیریت نمیکند. این شرکت به کاربران این امکان را میدهد که هر فضای در دسترسی (از یک مبل تا یک عمارت مجلل) را اجاره کنند، این فرآیند از طریق یک پلتفرم آنلاین انجام میشود که افرادی که در جستجوی مکانی هستند را به صاحبان خانه که میخواهند یک اتاق یا خانه را با دیگران به اشتراک بگذارند، وصل میکند. Airbnb پلتفرم را مدیریت میکند و درصدی از اجاره را دریافت میکند.
از آن جایی که درآمد Airbnb وابسته به تملک یا مدیریت داراییهای حقیقی نیست، این شرکت برای رشد به سرمایهگذاری زیادی نیاز ندارد و در نتیجه میتواند هزینه کمتری از مشتریان دریافت کند (معمولاً سی درصد کمتر از مبلغی که هتلها دریافت میکنند). بهعلاوه، از آن جایی که صاحبان خانهها مسئولیت مدیریت و نگهداری ملک و خدماتی که ارائه میکنند را دارند، ریسک Airbnb (حتی در خصوص هزینههای عملیاتی) بسیار کمتر از ریسک هتلهای سنتی است. از سمت مشتری، مدل Airbnb با ارائه خدمات شخصیتر و ارزانتر، ارزش پیشنهادی را دوباره تعریف میکند. پیش از آنکه فناوری پلتفرم بهوجود بیاید، هیچ دلیلی برای تغییر معنادار کسب و کار هتلداری وجود نداشت. اما پس از معرفی این فناوری، مدل کسب و کار غالب در برابر حملات افرادی آسیبپذیر شد که میتوانستند با استفاده از این فناوری، ارزش پیشنهادی جذابتری را برای مشتری خلق کنند. مدل کسب و کار جدید بهعنوان رابطی بین امکانات بهوجود آمده توسط فناوری و خواستههای بازار عمل میکند.