بوم مدل کسب و کار

مدل کسب و کار min

بوم مدل کسب و کار

بوم مدل کسب و کار یک ابزار ساده و بصری برای طراحی، توسعه و تحلیل مدل‌های کسب و کار است. این بوم، که توسط الکساندر اوستروالدر طراحی شده است، به‌طور گسترده برای تجزیه و تحلیل مدل‌های کسب و کار مورد استفاده قرار می‌گیرد و به شما امکان می‌دهد که اجزای مختلف مدل کسب و کار را به‌صورت ساختاریافته و خلاصه‌شده روی یک صفحه بیاورید. بوم مدل کسب و کار شامل 9 بخش است که به‌طور کامل نحوه ایجاد و ارائه ارزش، و همچنین نحوه درآمدزایی را شرح می‌دهد.

در ادامه توضیح هر بخش از بوم مدل کسب و کار ارائه شده است:


اجزای بوم مدل کسب و کار

1. بخش‌های مشتریان (Customer Segments)

  • تعریف و شناسایی مشتریان هدف: در این بخش، گروه‌های مختلف مشتریانی که کسب و کار قصد دارد به آن‌ها خدمت‌رسانی کند، شناسایی می‌شوند. مشتریان می‌توانند شامل گروه‌های سنی مختلف، نیازهای خاص، یا بازارهای جغرافیایی باشند.
  • تقسیم‌بندی مشتریان: اگر کسب و کار شما چندین گروه مشتری دارد، لازم است که هر گروه را به‌طور جداگانه شناسایی کنید تا بتوانید ارزش پیشنهادی و استراتژی‌های بازاریابی مناسب برای هر گروه را توسعه دهید.
  • مثال: برای نتفلیکس، مشتریان شامل کاربران عادی، کاربران تجاری (مانند کافی‌شاپ‌ها) و کاربران با اشتراک‌های خاص هستند.

2. ارزش پیشنهادی (Value Propositions)

  • ارائه ارزش منحصربه‌فرد به مشتریان: در این بخش، توضیح می‌دهید که چرا مشتریان باید محصول یا خدمات شما را انتخاب کنند و چه ارزشی را به آن‌ها ارائه می‌دهید. این ارزش می‌تواند شامل سهولت استفاده، قیمت مناسب، کیفیت برتر، یا ویژگی‌های خاص باشد.
  • برطرف کردن مشکلات مشتریان: ارزش پیشنهادی شما باید مشکلات و نیازهای مشتریان را برطرف کند و به بهبود زندگی یا کار آن‌ها کمک کند.
  • مثال: ارزش پیشنهادی اوبر شامل دسترسی آسان به سفر و تاکسی با قیمت مناسب است.

3. کانال‌های توزیع و ارتباط (Channels)

  • نحوه دسترسی به مشتریان: در این بخش، کانال‌هایی که برای دسترسی به مشتریان استفاده می‌کنید را مشخص می‌کنید. این کانال‌ها می‌توانند شامل فروشگاه آنلاین، شبکه‌های اجتماعی، برنامه‌های موبایل و یا فروش حضوری باشند.
  • ارتباط و تبلیغات: این بخش همچنین شامل روش‌هایی برای ارتباط با مشتریان، ارائه تبلیغات و بازاریابی محصولات است.
  • مثال: آمازون از کانال‌های دیجیتالی مانند وب‌سایت و اپلیکیشن برای فروش محصولات و دسترسی به مشتریان استفاده می‌کند.

4. رابطه با مشتریان (Customer Relationships)

  • نوع رابطه با مشتریان: در این بخش، نوع رابطه‌ای که با مشتریان دارید، تعریف می‌شود؛ این رابطه می‌تواند شامل خدمات شخصی، خدمات خودکار، خدمات خودیاری و یا حتی مشارکت باشد.
  • نحوه حفظ و وفاداری مشتریان: توضیح دهید که چگونه مشتریان را نگه می‌دارید و چگونه برای افزایش وفاداری آن‌ها تلاش می‌کنید، مانند برنامه‌های وفاداری یا خدمات پس از فروش.
  • مثال: آمازون با ارائه خدمات پشتیبانی قوی و ساده‌سازی فرآیند بازگشت کالا، رابطه‌ای مثبت و پایدار با مشتریان خود ایجاد کرده است.

5. جریان‌های درآمدی (Revenue Streams)

  • نحوه کسب درآمد: در این بخش، روش‌های درآمدزایی کسب و کار مشخص می‌شود. جریان‌های درآمدی می‌توانند شامل فروش مستقیم، اشتراک، تبلیغات، یا مدل پرداخت به ازای استفاده باشند.
  • تنوع درآمدی: توضیح دهید که آیا چندین منبع درآمدی دارید و چگونه از آن‌ها بهره می‌گیرید.
  • مثال: اسپاتیفای از دو مدل درآمدی بهره می‌برد: اشتراک ماهیانه و تبلیغات برای کاربران رایگان.

6. منابع کلیدی (Key Resources)

  • منابع ضروری برای عملکرد کسب و کار: منابع کلیدی شامل دارایی‌ها و منابعی است که برای ارائه ارزش پیشنهادی و انجام فعالیت‌های کلیدی لازم است. این منابع می‌توانند شامل منابع مالی، انسانی، فیزیکی و فناوری باشند.
  • منابع خاص و مزیت‌آفرین: اگر منابع خاص و منحصر به فردی دارید، در این بخش توضیح دهید.
  • مثال: منابع کلیدی گوگل شامل فناوری پیشرفته، داده‌ها و نیروی انسانی متخصص است.

7. فعالیت‌های کلیدی (Key Activities)

  • فعالیت‌های حیاتی کسب و کار: در این بخش، فعالیت‌های اصلی که برای ارائه ارزش پیشنهادی و انجام امور مربوط به مشتریان انجام می‌دهید را مشخص کنید. این فعالیت‌ها می‌توانند شامل تولید، بازاریابی، توزیع و پشتیبانی باشند.
  • فعالیت‌های مرتبط با نوآوری و بهبود: اگر فعالیت‌های نوآورانه‌ای دارید که به مزیت رقابتی شما کمک می‌کند، در اینجا توضیح دهید.
  • مثال: برای تسلا، فعالیت‌های کلیدی شامل تولید خودروهای الکتریکی و توسعه فناوری‌های مرتبط با آن است.

8. شراکت‌های کلیدی (Key Partnerships)

  • تعریف شراکت‌ها و همکاری‌ها: شراکت‌های کلیدی شامل همکاری با تامین‌کنندگان، شرکای تجاری و سایر سازمان‌هایی است که به بهبود عملکرد کسب و کار کمک می‌کنند.
  • استفاده از شراکت‌ها برای بهبود منابع و کارایی: توضیح دهید که چگونه از این شراکت‌ها برای بهبود کارایی و کاهش ریسک‌ها بهره می‌گیرید.
  • مثال: استارباکس با تامین‌کنندگان قهوه در سراسر جهان شراکت دارد و از این طریق به منابع باکیفیت دسترسی پیدا می‌کند.

9. ساختار هزینه (Cost Structure)

  • هزینه‌های اصلی کسب و کار: ساختار هزینه شامل تمامی هزینه‌های مرتبط با عملکرد کسب و کار می‌شود. این هزینه‌ها می‌توانند شامل هزینه‌های تولید، بازاریابی، نیروی انسانی، و تحقیق و توسعه باشند.
  • بهینه‌سازی و کاهش هزینه‌ها: توضیح دهید که چگونه می‌توانید هزینه‌ها را بهینه کنید و از منابع به‌صورت کارآمد استفاده کنید.
  • مثال: برای شرکت‌های تولیدی، هزینه‌های مواد اولیه و نیروی انسانی از هزینه‌های اصلی محسوب می‌شوند.

مزایای استفاده از بوم مدل کسب و کار

  1. سادگی و سرعت در طراحی: بوم مدل کسب و کار به شما امکان می‌دهد که به سرعت یک مدل کسب و کار را بر روی یک صفحه طراحی کنید و تمامی اجزا را به‌صورت خلاصه‌ شده ببینید.

  2. تحلیل و بهینه‌سازی بهتر: بوم مدل کسب و کار به شما کمک می‌کند که هر بخش را به‌صورت جداگانه تحلیل کنید و به راحتی اجزای مختلف را بهینه‌سازی کنید.

  3. قابلیت استفاده برای تیم‌های مختلف: این بوم یک ابزار بصری و قابل فهم برای تمامی اعضای تیم، از مدیران اجرایی گرفته تا اعضای تیم بازاریابی و توسعه محصول است.

  4. ارتباط بهتر با سرمایه‌گذاران و شرکا: بوم مدل کسب و کار یک روش ساده و کارآمد برای ارائه مدل کسب و کار به سرمایه‌گذاران و شرکا است، به‌طوری که آن‌ها به سرعت می‌توانند استراتژی‌ها و برنامه‌های کسب و کار را درک کنند.


بوم مدل کسب و کار یک ابزار بسیار موثر و جامع برای طراحی و تحلیل مدل‌های کسب و کار است. این بوم با داشتن 9 بخش کلیدی، تمامی جنبه‌های اصلی یک کسب و کار را پوشش می‌دهد و به شما امکان می‌دهد که تمامی اجزا را به‌صورت ساختاریافته مشاهده کنید و به سرعت تصمیمات مدیریتی بگیرید. با استفاده از بوم مدل کسب و کار، می‌توانید مسیر رشد و توسعه کسب و کار را به‌صورت واضح و منسجم تعیین کنید و برای رسیدن به اهداف خود برنامه‌ریزی کنید.

بوم مدل کسب و کار برای چیست؟

از بوم برای توصیف، طراحی، به چالش کشیدن و مبنا قرار دادن مدل کسب و کار استفاده می‌شود. از بوم مدل کسب و کار برای موارد زیر استفاده می‌شود:

کشف بینش‌ها در خصوص مشتری، اینکه ارزش پیشنهادی چه چیزی را و از چه کانالی پیشنهاد می‌کند، و اینکه شرکت شما چگونه کسب درآمد می‌کند؟

چرا بوم مدل کسب و کار اهمیت دارد؟

بوم مدل کسب و کار ابزاری عالی است که به شما کمک می‌کند تا به روشی سریع اما ساختار یافته برای درک بهتر مدل کسب و کار موجود، امتحان کردن احتمالات آینده و ارزیابی مدلهای کسب و کار رقبایتان کار کنید. وقتی از بوم مدل کسب و کار همراه با بوم بوم ارزش پیشنهادی استفاده می‌شود قادر خواهید بود مدلهای کسب و کاری که عملکرد بهتری نسبت به رقبا دارند و کسب و کار شما را از بقیه متمایز می‌کنند شناسایی کنید.

هم چنین روش بهتری است تا تحلیلSWOT  را برای کسب و کارتان انجام دهید.

چگونه از بوم مدل کسب و کار استفاده می‌شود؟

بوم مدل کسب و کار در یک محیط خلاقانه بهترین عملکرد را دارد. در برگه ‌های A1 یا A2 از آن پرینت بگیرید، از برگه‌های یادداشت چسبی برای یادداشت کردن ایده‌هایتان استفاده کنید یا افکارتان را به‌صورت طرح روی کاغذ بیاورید. هر چیزی که فکر می‌کنید برای تیم‌تان بهترین است. هم‌چنین می‌توانید از قالب گوگل اسلاید برای پیاده‌کردن ایده‌ها روی یک صفحه نمایش بزرگ استفاده کنید.

  1. از سطح بالا شروع کنید

در بالای بوم، زمینه محصول یا خدماتی که در حال ساخت مدل کسب و کار برای آن هستید را یادداشت کنید. سپس با ترسیم کسب و کار در سطح بالا شروع کنید: تنها مهم‌ترین و حیاتی‌ترین جوانب مدل کسب و کار را ترسیم کنید. مسیر تعیین شده و ثابتی وجود ندارد که دنبال شود. از هر جایی که ساده‌تر است شروع کنید.

  1. بخش مشتریان

لیست یک تا ۳ بخش برتر مشتری را آماده کنید. بخش‌هایی که بیشترین درآمد را دارند در نظر بگیرید. اگر تاکنون پرسونای مشتری را ایجاد کرده‌اید این پرسونا می‌تواند با هر بخش اصلی منطبق شود.

  1. ارزش پیشنهادی

چه کاری برای مشتری خود انجام می‌دهید؟ این کار چگونه برای مشتری به روشی قانع‌کننده ایجاد ارزش می‌کند؟ به لیست کردن محصولات و خدماتتان بسنده نکنید. ارزش پیشنهادی باید برآمدی از محصولات و خدمات شما باشد. از بوم ارزش پیشنهادی برای پیدا کردن ارزش معنادار کمک بگیرید ( اگر تاکنون آن را پیدا نکرده‌اید).

  1. جریان‌های درآمدی

سه جریان درآندی اول را ایست کنید. اگر کارهایی را رایگان انجام می‌دهید آن ها را نیز اینجا اضافه کنید.

  1. کانال‌ها

چگونگی ارتباط برقرار کردن با مشتری را توضیح دهید. چگونه ارزش پیشنهادی به مشترز ارائه می‌شود؟

  1. روابط مشتری

رابطه با مشتری چگونه بوجود می‌آید و چگونه این رابطه حفظ می‌شود؟ نقش شما چیست؟ می‌خواهید مشتری چگونه با شما در ارتباط باشد؟

  1. فعالیت‌های کلیدی

برای مدیریت مدل کسب و کارتان هر روز چه کاری انجام می‌دهید؟ چه فعالیت‌های ضروری باید انجام بگیرد که به موفقیت برسید؟

  1. منابع کلیدی

منابع کلیدی افراد، دانش، ابزار و پول هستند که شما برای مدیریت کسب و کارتان به آنها احتیاج دارید. به مهم ترین عناصر چنگ بزنید.

  1. مشارکت‌های کلیدی

اسامی شرکایی که بدون آنها نمی‌توانید کسب و کارتان را انجام دهید لیست کنید ( به غیر از تامین کنندگان).

  1. ساختار هزینه

با در نظر گرفتن فعالیت‌هایی که باید اجرا شوند و منابعی که لازم دارید تا محصولات و خدماتتان را بطور موثری به مشتری تحویل دهید  هزینه‌های اصلی را لیست کنید.

  1. مرتبط ساختن اجزای سازنده

هیچ جزء سازند‌ه‌ای نباید به حال خود گذاشته شود. هر کدام باید یک رابطه داشته باشد. هر کدام از اجزای سازنده را به هم متصل کنید: هر ارزش پیشنهادی نیازمند یک بخش مشتری و یک جریان درآمدی است. از برگه‌های یادداشت چسبی با رنگهای مختلف برای این کار استفاده کنید.

  1. بازبینی

یک گام به عقب بروید و ببینید آیا هر بخش مشتری به یک ارزش پیشنهادی و یک جریان درآندی وصل شده است؟ مطمئن شکید هر آنچه در سمت چپ بوم است برای پشتیبانی از سمت راست بوم لازم است. هر چیزی غیر از آنها را می‌توانید حذف کنید.

چک لیست برای بوم مدل کسب و کار

عملکرد مدل کسب و کارتان را در خصوص سوالات زیر دسته بندی کنید ( ۰=بد ، ۱۰= عالی).

  • هزینه‌های تغییر تا چه اندازه مانع رویگردانی مشتریان می‌شوند؟
  • مدل کسب و کارتان چقدر مقیاس پذیر است؟
  • آیا مدل کسب و کار شما درآمد مکرر تولید می‌کند؟
  • چه مقدار از کار توسط دیگران انجام می‌شود؟
  • آیا مدل کسب و کار شما در برابر رقبا از کسب و کار شما حفاظت می‌کند؟
  • آیا مدل کسب و کار شما براساس ساختار هزینه سرنوشت ساز قرار دارد؟

گام‌های بعد از طراحی بوم مدل کسب و کار

  • از محل کار خود بیرون بروید و با مشتریان حال حاضر و بالقوه صحبت کنید. آیا گفته‌های آنان با مدل کسب و کار شما همخوانی دارد یا نیاز است مدل کسب و کارتان را به روز رسانی کنید.
  • مدل کسب و کار را با اعضای اصلی تیم به اشتراک بگذارید تا بازخورد بگیرید و از آنها بخواهید تا مدل کسب و کار را با دیگران بحث کنند.
  • از تابلو پیشرفت برای محک و اعتبار بخشیدن به فرضیه هایتان استفاده کنید.
  • اگر لازم است ارزش پیشنهادی‌تان را به روز رسانی کنید.
  • از مدل کسب و کار برای انجام یک تجزیه و تحلیلSWOT اقدام پذیر استفاده کنید. برای شناسایی نقاط قوت و ضعف سمت چپ و فرصت‌ها و تهدیدهای کسب و کار سمت راست.
  • از بوم نقشه محیط برای ارزیابی محیط بیرونی که کسب و کار شما در آن عملیاتی می‌شود استفاده کنید.
  • از مدل کسب و کار و تحلیل SWOT برای تشکیل کسب و کار و استراتژی بازاریابی استفاده کنید.

برای آشنایی بیشتر با این بوم می توانید کتاب مشهور خلق مدل کسب وکار را مطالعه نمائید. همچنین می توانید از خدمات Elitebusinessmodel.com  در جهت برگزاری کارگاه و یا انجام پروژه های خود استفاده نمائید. در نهایت خرسند می شویم با نظرات خود و یا تجربیات خود در صفحه تماس با ما به تبادل نظر با ما بپردازید.

1. بوم استراتژی برند

استراتژی برند یک ابزار یک صفحه ای است که به توسعه  بیانیه ساختاری، مشهود و مرتبط جایگاه‌یابی برند، عصاره برند و شخصیت برای کسب و کار است که این موارد را با ارزش‌ها و پیام‌های اصلی شرکت ادغام می‌کند.

2. بوم چشم انداز 5 گام جسورانه

این بوم به شما کمک می‌کند تا چشم انداز کسب و کار و مراحل رسیدن به آن را طراحی کنید. تیم شما قادر خواهد بود چیزی که از چشم انداز شما حمایت می‌کند، چیزی که آن را به چالش می‌کشد و فرصت‌هایی که با کار بر روی چشم‌انداز ایجاد می‌شوند مشخص کند.

3. بوم پرسونا مشتری

بوم پرسونا مشتری این امکان را برای شما فراهم می‌کند تا به بخش مشتری یک تصویر و یک نام بدهید. این ابزار به شما کمک می‌کند تا به دنیای مشتری پا بگذارید و مهم‌ترین نیازها و خواسته‌هایشان را بشناسید. از آن برای تدوین پروفایلی از هر بخش اصلی مشتریانتان استفاده کنید

4. بوم سفر مشتری

این بوم ‌به کسب و کار کمک می‌کند تا نیازهای مشتری را شناسایی کند و نیازهای متغیر مشتری را در هر لحظه حساس از این سفر تعریف کند. از این رو کسب و کارها می‌توانند تشخیص دهند که بهترین راه برای ارتباط و پشتیبانی مشتریانشان در این سفر چیست؟

بوم ارزش پیشنهادی

بوم ارزش پیشنهادی روشی ساده برای درک بهتر نیازهای مشتریان و طراحی محصولات و خدمات مورد نیازشان است. به تنهایی کاربرد خوبی دارد اما برای بکارگیری همراه با بوم الگوی کسب و کار و هم چنین دیگر ابزارهای استراتژی کسب و کار و بازاریابی طراحی شده است.

6. بوم محیط

بوم نقشه محیط  به شما و تیم‌تان کمک می‌کند تا تفکر خود را فراسوی مرزهای محصول، خدمات و سازمان خود گسترش دهید و گفتگوی عمیق‌تری راجع به اینکه در دنیای اطرافتان چه می‌گذرد و تغییراتی که در جریان است چه تاثیری بر کسب و کار شما در آینده خواهد داشت، داشته باشید.

مدل کسب و کار min

از بوم برای توصیف، طراحی، به چالش کشیدن و مبنا قرار دادن مدل کسب و کار استفاده می‌شود. از بوم مدل کسب و کار برای کشف بینش‌ها در خصوص مشتری، اینکه ارزش پیشنهادی چه چیزی را و از چه کانالی پیشنهاد می‌کند، و اینکه شرکت شما چگونه کسب درآمد می‌کند استفاده می شود

بوم داستان سرایی

بوم داستان سرایی این امکان را برای شما فراهم می‌کند تا بطور جمعی داستان‌های عالی طراحی کنید که با نیاز مخاطبان شما همخوانی داشته باشند. با استفاده از عناصر بصری، جالب توجه، قابل درک، کنترل شده و الهام بخش.

تابلوی پیشرفت

بوم تابلوی پیشرفت ابزاری است برای درک فرضیاتی که از کسب و کار و استرلتژی بازاریابی بوجود می‌آیند، برای مثال حین استفاده از دیگر بوم‌های استراتژی. هم چنین ابزاری است برای بررسی پیشرفت و اعتبار بخشیدن به این فرضیات.